چگونه فرش ماشینی خوب را تشخیص دهیم؟
۲۶ مرداد ۱۴۰۱
تشخیص فرش ماشینی اصل و مرغوب یکی از دغدغه‌های اصلی خریداران فرش است. فرش ماشینی سال‌ها است در خانه ایرانی‌ها استفاده میشود. فرقی نمی‌کند کفپوش خانه از چه جنسی است، با این حال فرش یک رکن اصلی در دکوراسیون ایرانی است و از نقش فرش در دکوراسیون داخلی نمی‌توان چشم پوشی کرد. در ادامه این مطلب در فرش داریوش تلاش کردیم راهکارهایی اساسی و کاربردی در خصوص تشخیص فرش ماشینی اصل و با کیفیت را معرفی کنیم.
تشخیص فرش ماشینی خوب و با کیفیت
فرشبافی سابقه دیرینه‌ای در ایران دارد اما به دلایلی مانند گران شدن فرش دستباف و خلا طرح‌های مدرن، فرش‌های ماشینی پا به عرصه این صنعت گذاشتند. فرش ماشینی با قیمت‌های مناسب‌‌‌تر و البته طرح و نقش بسیار متنوع هر سلیقه‌‌‌‌‌ای را راضی می‌کند. همان قدر که طرح فرش ماشینی و انواع آن تنوع زیادی در نقش و رنگ دارند، از نظر کیفیت نیز متنوع هستند.
بیشتر بخوانید : تفاوت فرش ماشینی با فرش دستبافت
با وجود ارزان‌تر بودن فرش‌های ماشینی در مقایسه با فرش‌های دستباف، نمی‌توان گفت که این فرش‌ها کیفیت پایینی دارند. اتفاقا در سال‌های اخیر فرش‌های ماشینی درجه یک و با کیفیتی تولید شده‌اند که از نظر بافت و نخ به کار رفته به فرش دستباف نیز شباهت دارند.
از طرفی قیمت پایین فرش‌های ماشینی نسبت به فرش دستباف دلیل بر ارزان بودن فرش ماشینی نیست، بلکه اتفاقا به طور کلی فرش‌ها چه فرش‌های دستباف و چه فرش‌های ماشینی جزو کالاهای گران و اساسی خانوار به حساب می‌آیند. بنابراین تشخیص فرش ماشینی خوب اهمیت زیادی دارد. این موضوع در هزینه‌های خانواده و حتی سلامتی افراد تاثیر می‌گذارد.
تفاوت فرش خوب و با کیفیت با فرشی که این شاخصه های کیفی را ندارد میتواند بسیار نامحسوس باشد اما شناخت عواملی که باعث میشود یک فرش خوب باشد یا یک فرش خوب نباشد و فرش با کیفیت باشد یا نباشد میتواند به شما کمک کند که به شناخت این فرش ها بپردازید. در بخش بعدی این مقاله در فرش داریوش در مورد عواملی که کیفیت فرش ماشینی بدان بستگی دارد نوشته ایم.
کیفیت فرش ماشینی به چه عواملی بستگی دارد؟
کیفیت فرش‌های ماشینی به ویژگی‌های بافت و الیاف استفاده شده در آن‌ها بستگی دارد. چند ملاک برای تشخیص فرش ماشینی خوب وجود دارد. یکی از مهم‌‌‌‌ترین آن‌ها توجه به نوع نخ به کار رفته در فرش است. میزان تراکم و شانه فرش هم از عوامل مهمی است که در کیفیت فرش اثر می‌گذارد. بررسی این معیار‌ها هنگام خرید تا حد زیادی کیفیت و اصالت فرش ماشینی را مشخص می‌کند.
البته شما باید اصول مراقبت از فرش ماشینی را بشناسید و برای افزایش طول عمر فرش از آن مراقبت کنید. در ادامه این مطلب در DariushCarpet تلاش کردیم راهکارهایی اساسی و کاربردی در خصوص تشخیص فرش ماشینی اصل و با کیفیت را معرفی کنیم.
دقت داشته باشید که برخی از تولید کنندگان برای تولید محصولی با قیمت نازل اقدام به تولید فرش های طرح می کنند. فرش های طرح 700 و یا طرح 1200 شانه از جمله این فرش ها هستند که تنها طرح هستند و واقعا این تعداد شانه در این فرش ها نیست.
اهمیت جنس نخ‌ها
اصلی‌‌‌‌ترین ماده در تولید فرش ماشینی نخ‌ها هستند. بنابراین نوع نخ‌ها مشخص می‌کند که فرش ماشینی چه کیفیتی دارد و طول عمر آن چقدر است. یکی از راه‌های تشخیص فرش ماشینی اصل هم دقت و بررسی نخ به کار رفته در فرش است.
نخ پرز یا همان نخ خاب انواع مختلفی دارد. هر کدام از انواع این نخ‌ها با ویژگی‌های خاص‌شان باعث تولید فرش‌هایی با درجه کیفی متفاوت می‌شوند. نخ‌های پلی پروپلین، پلی استر، پلی استر فیلامنت (Polyester Filament)، اکرولیک (Acrylic)و اکرولیک هیت‌ست شده از نمونه‌های این نخ‌ها هستند.
بهترین نخ استفاده شده در فرش ماشینی چیست؟
بهترین نخ برای تولید فرش ماشینی، نخ اکرولیک هیت‌ست شده و نخ پلی استر فیلامنت است. در بین نخ‌های مصنوعی، نخ‌های اکرولیک یا اکریلیک بیشترین شباهت را به نخ‌های پشمی دارند. به علاوه استحکام این نخ‌ها آن‌ها را به بهترین انتخاب به جای نخ‌های پشمی تبدیل کرده است.
نخ‌های اکرولیک هیت‌ست شده و پلی استر فیلامنت در برابر شست و شو، نور و ساییدگی مقاومت بالایی دارند. مهم‌‌‌‌ترین از همه این‌ها، عدم پرزدهی این نخ‌ها است. پرزدهی یکی از اصلی‌‌‌‌ترین مشکلات فرش ماشینی است که برای کودکان و افراد مسن ایجاد حساسیت می‌کند. پرزدهی نخ‌های پلی استر فیلامنت و نخ‌های اکرولیک هیت‌ست شده طی فرآیندی به نام «هیت‌ست» از بین می‌رود. به همین هم دلیل اکیدا توصیه میشود در انتخاب نوع فرش اتاق کودک دقت بیشتری به خرج دهید.
البته فراموش نکنید تمام فرش‌ها، حتی فرش‌هایی که با نخ اکرولیک بافته شده باشند، ممکن است یکی دو روز اول پرزدهی داشته باشند. برتری فرش‌های بافته شده با نخ اکرولیک هیت‌ست شده یا Filament این است که بعد از یکی دو روز پرزدهی فرش متوقف میشود. در حالی که سایر نخ‌های مصنوعی خصوصا انواع نامرغوب‌شان مدت‌ها پرزدهی دارند.
چگونه یک فرش ماشینی اصل را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص فرش ماشینی اصل بهتر است هنگام خرید حتما روی فرش دست بکشید. اگر پرزی به دستتان بچسبد، احتمالا فرش مورد نظر کیفیت مطلوبی ندارد. معمولا پرزدهی فرش یکی دو روز اول در زمان استفاده مشخص میشود. تقریبا هیچ فرش باکیفیتی هنگام دست کشیدن روی آن پرز نمی‌دهد. بعد از چند روز پرزدهی باید متوقف شود در غیر این صورت فرش مورد نظر کیفیت خوبی ندارد.
نخ‌های هیت‌ست شده
هیت‌ست شدن فرآیند مهمی در ارتقا تولید فرش ماشینی است. در این فرآیند نخ‌ها قبل از بافت حرارت و بخاردهی میشود. این روند به کیفیت و طول عمرشان می‌افزاید. همین طور از پرزدهی جلوگیری می‌کند.
نخ‌های هیت‌ست شده یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص فرش ماشینی خوب هستند اما تشخیص این که یک فرش با نخ‌های هیت‌ست بافته شده یا نه، کار ساده‌‌‌‌‌ای نیست. بهترین راه برای تشخیص آن مشورت با فروشنده فرش است.
دست کشیدن روی فرش تا حدودی به تشخیص فرش ماشینی اصل کمک می‌کند. چراکه در بافت فرش ماشینی مرغوب و خوب نخ‌های خاب به صورت دانه دانه و بدون گره از زیر دستتان رد می‌شوند. فرش‌های بافته شده با نخ‌های اکرولیک بوی نامطبوعی مانند بوی پلاستیک یا نفت نمی‌دهند.
در کل حس نرمی و زبری نخ، بافت منسجم یا گره خورده، پرزدهی و ... از مواردی است که با لمس فرش و بررسی ویژگی‌های ظاهری‌اش، تا حد زیادی کیفیت آن را مشخص می‌کند و شما بایستی این موارد را در خرید فرش خود در نظر بگیرید.
شانه و تراکم
بدون شک اگر برای تشخیص فرش ماشینی اصل و خوب دو فاکتور وجود داشته باشد، اولی نوع نخ و دومی شانه و تراکم آن است. شانه فرش، تعداد گره بافته شده در عرض فرش است. تراکم نیز میزان گره‌ها را در طول فرش مشخص می‌کند. شانه و تراکم فرش نه تنها در کیفیت و دوام آن اثر می‌گذارد بلکه یکی از عوامل زیبایی فرش است. مثلا فرش 500 شانه در عرض یک متری 500 گره دارد و فرش 1500 شانه در همین عرض، 1500 گره دارد.
بنابراین اولین نکته‌‌‌‌‌ای که از میزان شانه و تراکم فرش مشخص میشود، منسجم بودن و یکپارچگی بافت فرش است. هرچقدر شانه فرش بیشتر باشد، فرش ریز بافت‌‌‌تر و با کیفیت‌‌‌تر میشود. تراکم بیشتر، باعث دوام و طول عمر بیشتر فرش میشود. بافت منسجم‌‌‌تر و پیوسته‌‌‌تر نیز کیفیت فرش را بالا می‌برد. همین طور گرد و خاک کمتری بین نخ خاب آن نفوذ می‌کند.
فرش‌هایی با تراکم بالا به دلیل ریز نقشی شباهت زیادی به فرش‌های دستباف دارند. به همین دلیل به آن‌ها فرش‌های دستباف گونه هم می‌گویند. در کل هرچه فرش شانه و تراکم بیشتری داشته باشد، علاوه بر زیبایی، کیفیت و دوام بیشتری نیز دارد. این موضوع در مورد فرش‌های دستباف نیز صدق می‌کند.
در فرش‌های دستباف «رج» فرش یعنی همان تعداد گره در عرض فرش اهمیت دارد. هرچقدر فرش رج بیشتری داشته باشد ریزبافت‌تر و نفیس‌تر میشود.
به جرات می‌توان گفت یکی از مهم‌‌‌‌ترین ویژگی‌های فرش ماشینی خوب میزان شانه و تراکم آن است. فرش‌های ماشینی در شانه‌های 500، 700، 1000، 1200 و 1500 بافته می‌شوند. به نسبت تعداد شانه‌های فرش میزان تراکم هم افزایش می‌یابد. با این حال یک فرش در بافت‌های مختلف، میتواند میزان تراکم مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال فرش 1000 شانه با هر دو تراکم 3000 و 3600 بافته میشود. این موضوع یکی از بهترین راه برای تشخیص فرش ماشینی اصل است.
برای بررسی این موضوع، قبل از خرید حتما شناسنامه فرش را چک کنید. تعداد شانه و تراکم فرش معمولا در شناسنامه پشت فرش قید میشود. به علاوه اگر چند فرش را با یکدیگر مقایسه کنید و روی‌شان دست بکشید به خوبی متوجه تراکم و میزان فشردگی فرش می‌شوید.
توجه!
افزایش میزان شانه و تراکم باعث کاهش ضخامت فرش هم میشود. اگر دقت کرده باشید فرش 1500 شانه ظریف‌‌‌تر و نازک‌‌‌تر هست. این فرش‌ها از نظر ظاهری به فرش‌های ابریشمی شباهت دارند. هنگام خرید این فرش‌ها باید دقت کنید که استفاده از آن‌ها برای قسمت‌هایی که پایه مبلمان یا تخت قرار دارد، مناسب نیست.
اشیای سنگین به این فرش‌ها آسیب می‌زنند. مثلا خرید این فرش برای اتاق خواب اشتباه است. چون اولا فرش اتاق خواب باید کمی ضخیم باشد تا گرمای مطبوعی به فضا بدهد. از طرفی تخت خواب و کمد‌ها اگر روی فرش قرار بگیرند، قطعا به فرش آسیب می‌زنند.
نکاتی برای بررسی شانه و تراکم فرش موردنظرتان!
دقت کنید در خرید و تشخیص فرش ماشینی اصل دچار اشتباه نشوید. متاسفانه بعضی از فروشندگان از اصطلاحات نادرستی برای فروش فرش خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال فرش 500 شانه‌‌‌‌‌ای را با عنوان «فرش طرح 700 شانه» با قیمت فرش 700 شانه می‌فروشند. فرشی با این عنوان در واقع همان فرش 500 شانه است که تنها برای بافتش از طرح و نقشه فرش 700 شانه استفاده شده است.درست است که طرح این فرش مانند فرش‌های 700 شانه است اما فرش از نظر کیفیت بافت با فرش 700 شانه تفاوت دارد. بنابراین اگر بخواهید این فرش را خریداری کنید باید هزینه‌‌‌‌‌ای کمتر از فرش 700 شانه واقعی پرداخت کنید. چون این فرش در اصل 500 شانه است و فقط اسم فرش 700 شانه را یدک می‌کشد. متاسفانه بعضی فروشندگان برای فریب خریدار از این موضوع سو استفاده می‌کنند.
نکته مهم بعدی توجه به تراکم واقعی و استاندارد فرش است. بعضی از تولید کنندگان از دستگاه‌های تبدیلی برای بافت فرش خود استفاده می‌کنند. به این معنا که دستگاه فرش 1200 شانه را با تعداد تراکم مشخص می‌بافد، اما تولید کننده با دستکاری دستگاه تراکم فرش را تغییر می‌دهد. این بافت، غیر اصولی است و در کیفیت فرش ماشینی تاثیر منفی می‌گذارد. بهتر است هنگام خرید فرش ماشینی فرش‌هایی با استاندارهای مشخص شده را خریداری کنید و هرگز به سمت فرش‌های متفرقه نروید.
چطور از رنگ فرش ماشینی، اصل بودن آن را تشخیص دهیم؟
یکی دیگر از راه‌های تشخیص فرش ماشینی اصل، دقت به رنگ‌های آن است. فرش‌هایی با نخ‌های اکریلیک هیت‌ست شده و پلی استر فلامنت بافته شده باشند، رنگ‌های شفاف‌‌‌تر و درخشان‌‌‌‌تری دارند. برعکس نخ‌های معمولی با کیفیت پایین‌‌‌تر ظاهر فرش را کدر نشان می‌دهند. با نگاه دقیق‌‌‌تر به خوبی متوجه تفاوت رنگ و درخشش فرش‌ها می‌شوید.
گاهی این فرش‌ها به دلیل براقیتشان با فرش‌های ابریشم مصنوعی اشتباه گرفته می‌شوند. فرش‌های ماشینی که به فرش‌های بافته شده با ابریشم مصنوعی شهرت دارند از نخ‌های پلی استر یا ویسکوز بافته می‌شوند. این فرش‌ها نیز ظاهری براق و درخشنده دارند اما کیفیت نخ آن‌ها اصلا با نخ‌های اکرولیک قابل مقایسه نیست.
نخ‌های ویسکوز و پلی استر کیفیت پایین‌تری دارند که باعث افت کیفیت فرش می‌شوند. بعضی از تولید کنندگان به دلیل استقبال کم از آن‌ها تولیدشان را متوقف کرده‌اند. طبیعتا وقتی نخ‌های آکرولیک هیت ست و یا پلی استر فیلامنت می‌توانند همان زیبایی را در فرش ایجاد کنند، دلیلی برای تولید این فرش‌ها وجود ندارد.
به بوی فرش دقت بیشتری کنید
شاید کمی عجیب به نظر برسد اما بوی فرش نیز میتواند در تشخیص فرش خوب و اصل موثر باشد. در فرش ماشینی یکی از بخش‌های اصلی نخ خاب فرش است. جنس نخ خاب اهمیت زیادی دارد.
بیشتر بخوانید: نخ خاب فرش چیست؟
در واقع نخ خاب علاوه بر کیفیت فرش تعیین کننده زیباییش نیز هست. در مورد بوی فرش هم موضوع به نخ خاب مربوط میشود. فرش‌هایی که با نخ‌های اکریلیک بافته شده باشند بوی بدی مثل بوی پلاستیک یا مواد نفتی ندارند. در حالی که فرش‌ها با نخ‌های درجه پایین و بی کیفیت به وضوح بوی ناخوشایندی دارند.
مثال واضح‌تر این موضوع را در لباس‌هایی که با نخ‌های مصنوعی تولید شده‌اند می‌توان دید. اگر دقت کرده باشید بعضی لباس‌ها به وضوح بوی مواد نفتی می‌دهند، این در حالی است که لباس‌های بافته شده با نخ اکرولیک اصلا چنین بویی ندارند.
شناسنامه فرش، یک فاکتور مهم برای تضمین اصالت فرش ماشینی
هر چقدر که در تشخیص فرش ماشینی خوب و کیفیت آن مهارت پیدا کنید اما باز هم در مواردی ممکن است دچار اشتباه شوید. در بازار جنس‌های مختلفی از نخ‌های اکرولیک وجود دارد. بسیاری از آن‌ها وارداتی هستند. درجه کیفی نخ‌ها نیز بسیار مهم است. فرش‌هایی با نخ‌های اکرولیک درجه 3 قطعا کیفیت یک فرش خوب را ندارند. این موضوع چیزی نیست که مشتری بتواند هنگام خرید تشخیص دهد. به همین دلیل باید از فروشگاهی خرید کنید که به صداقت آن اطمینان داشته باشید.
بنابراین مهم است که فرش شناسنامه دار خریداری کنید. شناسنامه فرش به شما دقیقا می‌گوید که فرش چه درجه کیفی دارد. پس مهم است که فرش را از فروشگاهی تهیه کنید که تک تک فرش‌هایش شناسنامه داشته باشند. همین طور هنگام خرید آن‌ها را گارانتی کند. فروشندگاه معتبر فرش ماشینی از ارائه گارانتی واهمه‌ای ندارند. برای خرید اینترنتی فرش همراه با شناسنامه و ضمانت کالا می‌توانید از سایت فرش داریوش دیدن کنید.
کلام آخر
نوع نخ خاب، میزان تراکم و شانه فرش، زیبایی ظاهری و براقیت فرش، نوع بافت فرش به صورت تبدیلی و ... این موارد بخشی از مهم‌‌‌‌ترین ویژگی‌ها و راه‌های تشخیص فرش ماشینی خوب هستند. ما در این مقاله در فرش داریوش به این نکات اشاره کردیم و دقت به تمام این نکات میتواند کمک کند تا بهترین و مناسب‌‌‌‌ترین فرش ماشینی را تهیه کنید و خرید فرش خوبی داشته باشید. با این وجود بهتر است برای تشخیص فرش ماشینی با کیفیت از کارشناسان این حوزه کمک بگیرید. فرش یک کالای اساسی است و به دلیل قیمتش معمولا خانواده‌ها هر چند سال یک بار می‌توانند فرش‌های خود را عوض کنند. بنابراین مهم است که بدانیم چگونه فرش ماشینی خوب را تشخیص دهیم!
منابع: Dariushcarpet Wikipedia Polyestermfg