استاندارد فرش ماشینی چیست؟ ابعاد فرش استاندارد کدام است؟
۲۱ بهمن ۱۴۰۰
استاندارد فرش ماشینی چیست؟ ابعاد استاندارد فرش ماشینی کدام است؟
استاندارد فرش ماشینی امری ضروری و ملزم شده در قانون استاندارد ایران است. فرش ماشینی به‌عنوان کالایی تولیدی و لزوماً مصرفی، ملزم به رعایت قوانین استاندارد است.
اگر در بعضی از کالاها مانند مواد خوراکی و یا تجهیزات ساختمانی، استاندارد رعایت نشود، تهدید جان آدمی وجود دارد؛ اما فرش این‌گونه نیست و عدم رعایت شرایط استاندارد برای مصرف کننده خطر خاصی ندارد.
یکی از دلایلی که برای استاندارد فرش ماشینی تعریف شد، تشخیص فرش ماشینی بدون کیفیت از فرش با کیفیت بود.از طرفی ابعاد استاندارد فرش باعث میشوند اندازه مشخصی در بازار وجود داشته باشد که این موضوع به خریدار حسابی کمک میکند. تمام تولید کننده‌‌ها جدای از موارد کیفی ابعاد استاندار فرش را رعایت میکنند. رعایت این موضوع در بازار جهانی هم بسیار مهم است.
امروزه یک سوم فرش تولیدی به کشورهای خارجی صادر می‌شود. بازار جهانی بازار رقابت با کیفیت‌ها است. اگر تولید کننده استانداردها را رعایت نکند در بازار خارجی هیچ چیز جز شکست نصیبش نخواهد شد.
از آنجا که مهر سازمان استاندارد ایران، برای بسیاری از کشورها قابل قبول است برای همین صادرکنندگان فرش ملزم به رعایت استانداردهای این سازمان هستند.
در بازارهای داخلی نیز رعایت استاندارد می‌تواند خیال مصرف کننده را راحت نماید که فرش شرایط بهینه‌ای از لحاظ تولید دارد و می‌تواند از لحاظ کیفی به تولید کننده اطمینان نماید.
استاندارد فرش ماشینی، کیفیت فرش ماشینی
یکی از مطالبی که قبل از موارد استاندارد فرش ماشینی لازم است ذکر شود مقوله‌ی فنی استاندارد است.
مباحث استاندارد جزء مواردی نیست که بتوان با چشم و یا با وسایلی که در منزل وجود دارد از صحت و سقم آن مطلع شد بلکه نیازمند ابزار و تجهیزات فنی است.
در کارخانه‌های تولید فرش، واحدهای آزمایشگاهی وجود دارد که موارد کیفی را بررسی و نمونه‌ها را برای اداره‌ی استاندارد ارسال و آن سازمان بعد از بررسی و تطابق با موارد استاندارد مهر مربوطه را برای شرکت صادر خواهد کرد. لذا در این مقاله ما به مهمترین شرایط گفته شده در استاندارد فرش ماشینی می‌پردازیم.
از آنجا که در فرش ماشینی استانداردهای چند گانه وجود دارد در این مقاله درباره‌ی یکی از آن‌ها که استاندارد لیبل فرش ماشینی است صحبت می‌کنیم.
استاندارد فرش ماشینی بر روی برچسب فرش
یکی از موارد استاندارد فرش ماشینی، استاندارد برچسب پشت فرش است. این استاندارد به شماره‌ی 1360 مربوط به اطلاعاتی است که باید در معرض خریدار فرش قرار گیرد. در واقع خریدار با دیدن این لیبل می‌تواند اطلاعاتی در خصوص فرش به دست بیاورد. از طرفی هم خیالش راحت می‌شود که فرش مورد تایید سازمان استاندارد بوده است.
این اطلاعات شامل اطلاعات فنی است که در کیفیت فرش تاثیرگذار است، اگر شما برای خرید فرش ماشینی اقدام کردید باید بدانید جه اطلاعاتی را چک و کنترل کنید.
استاندارد الیاف فرش ماشینی
نخ خاب: اولین مورد که در لیبل چاپ می‌شود، نخ خاب است. نخ خاب در واقع الیافی است که زمینه و یا سطح فرش را پوشانده است. طبق نظر اداره‌ی استاندارد جنس نخ خاب از الیاف آکریلیک، پلی‌استر و پلی‌پرو‌پیلن است. به این معنا که فرش ماشینی باید با یکی از این سه نخ بافته شده باشد.
ارتفاع نخ خاب: در استاندارد فرش ماشینی صحبتی از مقدار ارتفاع نخ خاب نکرده است بلکه حد رواداری را تعریف کرده است که تعیین حد رواداری در آزمایشگاه‌ها مشخص می‌شود؛ اما به‌طور مشخص ارتفاع نخ خاب بین 3 تا 25 میلیمتر است تا بتوانیم واژه‌ی فرش را به کفپوش بافته شده اطلاق نماییم. اصولاً فرش با توجه به نخ خاب به دو گروه تقسیم می‌شود
فرش همگن: به فرشی گفته می‌شود که نخ خاب از نظر شکل جنس تراکم و ارتفاع در سطح فرش یکسان باشد.
فرش غیر همگن : فرشی که نخ خاب از نظر شکل، جنس، تراکم و ارتفاع در سطح فرش یکسان نیست و حتی در بعضی از مناطق فرش نخ خاب وجود ندارد.
هر چه تعداد شانه در یک فرش بالاتر می‌رود ارتفاع نخ خاب کمتر می‌شود. در نتیجه جلوه‌ی فرش بهتر نمایان می‌شود. شانه و تراکم بالاتر ظاهری زیبا و ظریف به فرش می‌دهد. به این فرشها اصطلاحا فرش دستباف گونه می‌گویند.
ارنفاع نخ خاب
شانه فرش
12.5 میلیمتر
فرش 500 شانه
11 میلیمتر
فرش 700 شانه
9.5 میلیمتر
فرش1000 شانه
8 میلیمتر
فرش 1200 شانه
6 میلیمتر
فرش 1500 شانه
درجه کیفی فرش و نخ خاب
فرش بعد از تولید به پنج درجه کیفی تقسیم می‌شود. در استاندارد فرش ماشینی، این نکته ذکر شده است که اگر به فرشی درجه یک ااطلاق می‌شود که
عاری از هر عیبی است.
جنس نخ خاب در این‌گونه فرشها از نخ آکریلیک هیت ست است.
ذکر این نکته ضروری است که نمی‌توان الیاف را با چشم تشخیص داد و باید به اطلاعاتی که تولید کننده در لیبل نوشته است اطمینان نمود.
به همین دلیل مهم است که فروشنده قابل اطمینانی خرید کنید.
بررسی ویژگی‌‌های نخ خاب فرش ماشینی
فرش ماشینی استاندارد باید نخ خابی از جنس اکرولیک، پلی استر و پلی پروپیلن داشته باشد. این سه نخ با درجه کیفی متفاوتی در بازار وجود دارند. با این حال کیفیت هر سه این نخ‌‌ها را می‌‌توان طی فرآیند هیت ست ارتقا دارد. در این فرآیند نخ‌‌ها قبل از بافت از تونل‌‌های بخار آب داغ عبور داده میشوند که به سبب آن مقاومت و کیفیتشان ارتقا پیدا میکند.
با این حال حتی از بعد از فرآیند هیت ست، نخ اکریلیک هیت ست شده بهترین نوع نخ فرش ماشینی است. این نخ حداقل پرزدهی را دارد. همین طور فرش برای کودکان و افرادی که مشکلات تنفسی دارند حساسیت ایجاد نمی‌کند. نخ‌‌های اکرولیک هیت ست شده مقاومت بهتری نسبت به حرارت، رطوبت و ساییدگی پیدا میکنند.
تشخیص هیت ست شدن نخ‌‌ها کار ساده‌ای نیست و مجبورید به فروشنده فرش اعتماد کنید. اما به طور کلی برای تشخیص فرش ماشینی خوب چند نکته را در نظر داشته باشید.
ابتدا این که هنگام دست کشیدن روی فرش گره و یا ناهماهنگی زیر دستتان احساس نکنید. نخ خاب فرش باید دانه و دانه از زیر دستتان عبور کند. فرش از نظر ظاهری باید شفاف و زیبا باشد. این نشان از کیفیت نوع نخ دارد. همین طور اگر صورتتان را به فرش نزدیک کنید نباید هیچ بوی بدی مانند بوی مواد نفتی به مشامتان برسد. موضوع مهم دیگر پرزدهی فرش است. فرش نباید موقع دست کشیدن پرزدهی داشته باشد. پرزدهی فرش بعد از استفاده و زمانی که روی آن راه بروید مشخص می‌شود. به همین دلیل پرزدهی هنگام دست کشیدن روی فرش می‌تواند از نقاط ضعف آن باشد.
جنس نخ تار
یکی دیگر ازمواردی که در استاندارد فرش ماشینی به آن پرداخته شده ؛ جنس نخ تار است. جنس این نخ پنبه و یا پنبه پلی‌استر است. نخ تار در امتداد طول فرش قرار می‌گیرد. در فرشهای درجه یک جنس نخ تار صددرصد پنبه است. اما این احتمال وجود دارد که از نخ تار پنبه پلی استر نیز استفاده شود. در فرش‌هایی که جنس نخ bcf است، این امکان وجود دارد که برای ارزان‌تر شدن قیمت جنس نخ تار از الیاف bcf استفاده شود.
جنس نخ پود:
برای محکم کردن نخ خاب به فرش باید ریشه‌ها به فرش محکم شود برای این کار از نخ پود استفاده می‌شود. نخ پود در راستای افقی وارد قالی می‌شود. این نخ توسط شانه فرش ماشینی به فرش کویبده می‌شود استاندارد فرش ماشینی جنس نخ پود را جوت و یا پنبه معرفی میکند.
جوت چیست؟
نخ جوت، الیافی طبیعی است که در هندوستان و بنگلادش به‌دست می‌آید. نخ جوت دارای 4 کیفیت است که هرچه کیفیت نخ جوت بالاتر باشد جنس فرش ظریفتر خواهد بود.
انواع تراکم فرش ماشینی استاندارد
تراکم شانه در متر
یکی از اطلاعات مهم دیگر که در استاندارد فرش ماشینی به آن پرداخته شده، تراکم شانه در متر است. امروزه به‌طور معمول رنج شانه‌ی فرش ماشینی بین 700 تا 1500 شانه است. تراکم شانه فرش میزان تعداد گره‌های بافته شده در یک متر عرض فرش را مشخص میکند. هر چه تعداد شانه فرش ماشینی فرش بالاتر فرش ظریفتر و پرتر نشان داده خواهد شد.
فرشهای 700 شانه تراکم خیلی بالایی ندارند و به همین دلیل هم ارتفاع نخ خاب بیشتری دارند. درست در نقطه مقابل فرشهای 1500 شانه بیشترین تراکم عرضی را دارند. همین طور ارتفاع نخ خاب در این فرشها به کمترین میزان خود می‌رسد. از طرفی ضخامت فرش ماشینی هم از شانه و تراکم آن تبعیت میکند. به همین دلیل فرشهای 1500 شانه ضخامت کمتری دارند.
اگر بخواهیم کاربرد فرش ماشینی را براساس شانه و تراکمش بررسی کنیم باید بگوییم که فرش‌هایی با شانه و تراکم کمتر که نخ خاب بلندی دارند، نشیمن راحتی دارند. این فرشها ضخیم‌تر هستند و احساس بهتری موقع راه رفتن یا نشستن روی آن خواهید داشت. برعکس فرش‌هایی با تراکم بالا با وجود زیبایی بسیار زیاد اما نازک و ظریف هستند به همین دلیل این فرشها بیشتر برای فضاهای لوکس مانند سالن‌های پذیرایی استفاده می‌شود.
تراکم پود در متر
زمانی که در فرش ماشینی صحبت از تراکم می‌شود منظور همین تراکم پود در متر است. تراکم استاندارد فرش ماشینی از 600 پود در متر مربع تا 3600 در فرش می‌شود. هر چه تراکم پود بیشتر شود فشردگی فرش بیشتز خواهد شد که متعاقبا هزینه هم بالاتر خواهد شد.
تراکم گره در متر
هرچند مانند تراکم عرضی و طولی فرش در زمان فروش روی آن مانور داده نمی‌شود اما استاندارد فرش ماشینی کارخانجات تولیدی را ملزوم کرده است که تراکم گره را یبان نمایند. هرچه تعداد گره در متر مربع بیشتر باشد فرش کیفیت و مقاومت بهتری در زمان از خود نشان خواهد داد.
ابعاد استاندارد فرش ماشینی
استاندارد فرش ماشینی از ذکر ابعاد خاص فاکتور گرفته است. اما برای این‌که بتوان استاندارد را تشخیص داد حد رواداری تعریف شده است منظور از حد رواداری میزان تحمل ابعادی است که فرش در برابر نیرو تحمل میکند. این حد رواداری طبق استاندارد شماره 10753 به قرار زیر است.
حد رواداری در جهت طول2.5+%و 1.5-% و در جهت عرض 1.5±% است. اما شرکت‌های تولیدی فرش یک استاندارد ابعادی را رعایت میکنند. به کمک ابعاد استاندارد فرش، که طول و عرض آن را مشخص میکند، خریدار درک بهتری از فضایی که فرش پوشش می‌دهد، پیدا میکند. بنابراین می‌تواند انتخاب سایز فرش را به درستی انجام دهد.
ابعاد استانداردی فرش به چند گروه تقسیم می‌شود.
سایز استاندارد است؟
ابعاد
فرش
1*1.5
1.5 متری
1.5*2.5
4 متری
3*2
6 متری
2.5*3.5
9 متری
3*4
12 متری
×
3*6
18 متری
×
3*8
24 متری
چیدمان منزل به کمک ابعاد استاندارد فرش
دانستن ابعاد استاندارد فرش کمک میکنند تا چیدمان بهتری داشته باشیم. برای انتخاب فرش متناسب با فضا ابتدا باید اندازه دقیق فضایتان را بدانید. موضوع مهم دیگر سلیقه شما در انتخاب اشکال مختلف فرش یعنی دایره، بیضی، مستطیل و مربع است. باید بدانید که تمام این فرشها برای هر فضایی مناسب نیستند. مثلا استفاده از فرشهای گرد به عنوان فرش اصلی برای فضاهای کوچک گزینه خوبی نیست. از فرشهای گرد به عنوان پادری، فرش بالکن و فرش اتاق خواب در فضاهای کوچک استفاده می‌شود. مگر این که بخواید فقط قسمت زیر میز مبلمان را فرش کنید.
ابعاد استاندارد فرشهای مستطیل کار چیدمان را راحت‌تر کرده‌اند. اگر دکوراسیون مدرنی دارید نباید فضا را خیلی با فرش بپوشانید از طرفی استفاده نکردن از فرش هم کار غلطی است. بهتر است فرش را طوری انتخاب کنید تا فاصله‌ای 20 سانتیمتری الی 1 متری از دیوارها داشته باشد. در انتخاب فرش باید به این نکته هم دقت داشته باشید که می‌خواهید فرش زیر مبلمان قرار بگیرد با فقط در مرکز چیدمان باشد.
کلام پایانی
همانطور که اشاره شد اطلاعات استاندارد فرش ماشینی که بر روی لیبل درج می‌شود، این اطلاعات، آن‌گونه نیست که بتوان یا چشم و یا ابزار خانگی آن را تشخیص داد، بلکه نیازمند تجهیزات آزمایشگاهی است. متاسفانه در سال‌های اخیر مشاهده شده است برچسب‌های تقلبی چاپ و بر روی فرشهای ماشینی زده می‌شود. برای این‌که گرفتار چنین متقلبانی نشوید بهتر است فرش خود را از کارخانجات تولیدی خریداری نمایید.